Compostela Capital Cultural. Así reza o slogan do Concello de Santiago facendo referencia á tradición cultural e artística da capital de Galicia que debería servir como exemplo as outras cidade galegas. Nos últimos anos, para os artistas por un lado e o axuntamento pola outra a cultura, en concreto a música para uns e ruído para outros, parece ser a mazá da discordia.
O Concello de Santiago de Compostela aprobou a finais de novembro do 2013 un decreto polo cal se establecían na capital galega certas “normas reguladoras da realización de actividades artísticas na vía pública promovidas por particulares”. A través deste decreto calquera artista que traballase na rúa debería presentar unha solicitude perante o concello e a continuación realizar unha proba onde sería avaliado o seu talento artístico.
O nacemento desta lei confrontou a visión dos artistas da rúa, unha parte deste colectivo aprobaba a regularización da súa actividade e o seu recoñecemento como artistas mentres que a parte máis “libertaria” defendeu a opinión de que “a rúa é de todos” e non se debería coartar a súa actividade artística por medios lexislativos.
Bieito toca a gaita na rúa de Santiago de Compostela, habitualmente no Arco de Xelmírez. El está de acordo coa regularización da súa actividade e é consciente de que existe outro punto de vista “máis hippie” que defende a libre realización de actividades na rúa. O gaiteiro do Arco de Xelmírez considera que é preciso que se lles “recoñeza como artistas” a través das probas aínda que lle resulta un chocante que as probas se realicen en Tráfico xa que “parecemos un pivote, non músicos, artistas ou profesionais”.
Bieito no Arco de Xelmírez. E.B.
Aaron, un guitarrista da Rúa do Vilar, leva tocando na vía pública dende fai cinco anos. Comezou a tocar en Pontevedra e mudouse a Compostela porque a súa parella residía na cidade. El tamén está a favor da realización destas probas xa que en moitos casos é ben certo que o son da rúa pode chegar a molestar pois tamén toca xente moi pouco profesional na rúa. “O problema non é que fagan o ridículo porque hai moita xente que non ten sentido do ridículo e iso non é preocupante. O que ocorre é que en ocasións o son convértese en ruído e molesta ós veciños e os donos dos establecementos da zona o cal é comprensible”.
Na Rúa do Preguntoiro, paralela á anterior, séntase coa súa guitarra e a súa harmónica o artista venezolano Juan Carlos [non é o seu verdadeiro nome]. O músico concorda co que di o seu veciño e compañeiro de profesión: “Los turistas aprecian lo que hacemos pero los de los locales no tanto. Comprendo que tener a un tipo que esté dándote el coñazo todo el día y día tras días con las mismas canciones. Es comprensible que canse”.
Aaron na Rúa do Vilar. E.B.
Aaron apuntou que cando el fixo as probas recoñeceu que os membros do xurado eran moi dispares. O guitarrista conta que cando chegou á sala onde agardaba o xurado entregoulle unha copia da partitura a cada membro para que seguiran a súa peza. “Entre o xurado recoñecín directora do Conservatorio de Santiago e cando lle fun dar a partitura un deles contestoume que escusaba darlla que el non sabía lela”.
Ao mesmo tempo, hai outros músicos que non realizan estas probas e tocan na rúa de forma irregular. Este é o caso de David, un rapaz lucense que toca a guitarra sentado na Rúa Nova. Con el atopábase Isabelle Wolff, unha peregrina acabada de chegar de Alemaña que lle pediu permiso a David para xuntar as notas do ukelele que traía as da guitarra del. David di que “ao comezo daban permisos para tocar na vía pública a quen os pedía pero cando regularon o das probas eu non me presentei”. Sen embargo, o lucense nunca tivo problemas coa policía. “Teñen [a policía] pasado de min centos de veces pero nunca din nada a menos que alguén os chame porque estás molestando”.
David e Isabelle na Rúa Nova. E.B.
Alén desta normativa pola cal os músicos han de presentar unha solicitude e realizar unha proba para tocar na vía pública, o Concello implementou outras medidas que, para algúns, están facendo esmorecer a vida cultural da capital galega. Unha delas é a prohibición do uso de “aparellos reprodutores de son, altofalantes” debendo realizarse “de viva voz ou cos instrumentos sen amplificación de son”.
Con respecto a isto, Juan Carlos, o artista venezolano que acompaña a súa voz con un aparato de reprodución, indica que “cada vez prohiben más cosas. Ahorita prohibieron amplificación de todo tipo” e engade sinalando os seus altofalantes “yo ya estoy incumpliendo la norma”. “Prohibieron la percusión y qué van a prohibir ahora? Los instrumentos de viento?”. Juan Carlos fai fincapé en que agora tamén están recortando número de permisos que se conceden para artistas que tocan na rúa e cada vez faise máis difícil poder exercer a súa actividade.
Se ben é certo que os locais enquisados non manifestaron estar molestos cos seus veciños artistas hai plataformas cidadás que levan anos loitando por unha cidade silenciosa. Compostela Sin Ruido é o máximo expoñente desta postura. Os músicos que tocan na vía pública non son o único target que pretende silenciar esta asociación de veciños da zona vella. A agrupación arremete contra bares nocturnos, pubs e locais con música en directo reivindicando o seu dereito á saúde e demanda o cumprimento da lexislación por parte das asociacións.
Nos seus escritos fan mención especial ós músicos que tocan música ó vivo na rúa e “animan a participación cidadá”. Este irónico chamamento á cidadanía ten como finalidade que “aparezan voluntarios para admitir debaixo das súas ventás ós trobadores urbanos” para que desta maneira “inunden de decibelios tódolos recunchos da cidade e así todos estaríamos contentos”. Compostela Sin Ruido pretende, deste xeito, criticar a “desproporción inxusta para a cidade histórica que ten que acoller alí tódalas músicas impostas nas rúas e nas bares”.
É salientable a insistencia coa que este grupo demanda por parte do Concello da capital a pena de multa para os locais con música en directo. Poucos meses atrás, despois da imposición dunha multa cuantiosa ó local Burriquito de Belém e outros dous establecementos máis por organizar concertos en vivo, o músico compostelán Fon Botana emitiu un comunicado culpando da decadente situación cultural de Galicia ó axuntamento e ás asociacións Compostela Sin Ruido e A.C. Cidade Vella.
Ante esta iniciativa veciñal e ás restricións excesivas por parte do Concello os artistas musicais das rúas de Compostela xuntáronse nun sindicato chamado Músicos ao vivo. Esta asociación recolle na súa web os estatutos profesionais e culturais e entre as súas finalidades atópanse “fomentar a solidariedade entre os afiliados” e reivindicar os seus dereitos como profesionais e artistas.
Neste sentido, os músicos da rúa teñen a súa propia organización interna. O exemplo paradigmático é o establecemento de quendas para a ocupación dun dos lugares máis cobizados da cidade: o Arco de Xelmírez. Ao pasar polo arco pódese ver entre as pedras unha folla escrita onde se recollen as quendas de cada músico acordadas previamente. Alén disto, tamén fan rotacións máis ou menos preestablecidas coa fin de mudaren eles de público e, ao mesmo tempo, non resultárenlles repetitivos ós donos dos establecementos.
Bieito, o gaiteiro barbudo que lle pon son ó arco do Obradoiro, explica que “Múscos ao vivo é un sindicato que se creou para defendelos nosos dereitos e conseguir cousas tan básicas como estar asegurados e gozar de dereitos laborais como calquera outro profesional”.
Neste senso de irmandade, Juan Carlos indica que “los que tocamos en la calle nos conocemos todo. Cuando nos impusieron esas condiciones tan difíciles para tocar acá nos reunimos todo para hablar del tema y ponernos de acuerdo”.
Á beira do sindicato Músicos ao vivo tamén xurdiu a plataforma Compostela Territorio Cultural coa fin de revivir á música en directo nas noites compostelás e loitar pola cultura alén de museos e monumentos. A súa demanda principal foi, e segue sendo, a implicación do Concello nas actividades culturais da cidade e unha relaxación no regulamento que permita que florezan novas propostas.
Neste marco, os músicos da cidade defenden a súa profesión e aseguran que é posible gañala vida facendo o que lles gusta dunha maneira digna. O guitarrista da Rúa do Vilar, Aaron di que el se gaña a vida como músico. “Toco nunha orquestra e toco na rúa. Ademais teño un grupo de metal en Pontevedra cos meus colegas e facer concertos de vez en cando aínda que sexa por amor o arte”.
Bieito di que hai unha boa cantidade de músicos que se dedican a tocar na rúa, sobre todo no verán cando hai máis turistas é unha importante fonte de ingresos. Polo seu lado, David indica que el non se dedica a iso profesionalmente senón que está estudando na cidade e aproveita para sacarse unha pequena cantidade de cartos facendo o que lle gusta.
Juan Carlos coincide con Aaron en que tocar na vía pública é a metade de algo. “Yo hago bolos, toco con orquesta y me busco la vida como músico por otra parte”. Insiste en que ser músico na vía rúa non adoita ser aportarche un soldo completo e que debes ter outra fonte de ingresos.
Juan Carlos no Preguntoiro. E.B
A día de hoxe, as frontes de batalla para os artistas da rúa son múltiples. Artistas son non só os músicos senón os fotógrafos, pintores ou mimos que ateigan as rúas da zona vella cando sae o sol. Para uns, as súas actividades danlle vida á cidade e para outros estorban e entorpecen a vida cotiá da capital cultural.
Nos últimos anos as asociacións veciñais en contra do ruído e as normas reguladoras cada vez máis estritas decretadas polo Concello de Santiago de Compostela, veñen complicando paulatinamente as actividades dos artistas. Hai varios puntos de vista enfrontados: os artistas profesionais, os hippies de “a rúa é de todos”, asociacións a prol do silencio e a tranquilidade e a posición do axuntamento cuxas restricións acrecentan máis o descontento dos primeiros.
O nacemento de colectivos e agrupacións para defendelos dereitos dos artistas agoiran un cambio por parte da administración xa que demostran a persistencia dos profesionais na defensa do seu traballo. Para isto, é necesaria a implicación activa da sociedade no apoio e a defensa da cultura compostelá que é posesión de ningún e dereito de todos.
Manuel naceu no barrio de San Pedro en Santiago de Compostela no ano 1953. Sesenta e dous anos despois, atópome a escasas rúas do mesmo lugar.
Apañamos unha cita para as cinco da tarde nunha cafetería do seu barrio. Cheguei case media hora antes cos nervios metidos no corpo. Ben metidiños. Miña primeira entrevista de verdade pensaba eu. (E confeso que aínda ando a pensalo agora mesmo).
Preparara a penas un par de cuestións, pero a medida que falaba da súa vida, da súa traxectoria… as preguntas non paraban de saír da miña boca case sen querelo.
Estudante de Maxisterio, licenciado en Xeografía e Historia e doutorado en Estudos Contemporáneos. Mestre ó longo de moito tempo e moitos lugares. Fundador do Seminario Galego de Educación para a Paz. Participou tamén na fundación da Coordinadora Galega de ONGDs, da Coordinadora Galega pola Paz ou da Iniciativa polos Dereitos Humanos. Tamén na creación do Observatorio Galego da Convivencia Escolar. Cordinou o ciclo de Diálogos para a Paz e os Diálogos Altermundialistas. Entre moitos outros cargos, postos e sobre todo labores a prol da paz.
Coma él mesmo dí, conta cun currículum breve. Brevísimo.
Pregunta: Gustaríame seguir un orde máis ou menos lóxico, se é que aínda lles queda algo de lóxico ós tempos que estamos a vivir. Así que aí vai o meu primeiro interrogante.
Dende os anos setenta participou activamente en movementos de oposión á dictadura franquista, no sindicalismo estudantil e noutras moitas formacións políticas de esquerdas. Daquela, a sociedade semellaba moi comprometida co que estaba acontecendo, ou eso chegoume a mín dende que ando interesada no tema. Pero quero saber a súa verdade.
Pensa vostede que agora as persoas atópanse tamén concienciadas co que se está a vivir en en Galicia e no resto de España? Cre que hai unha boa movilización cidadá?
Resposta: Eu non creo que a finais dos anos setenta houbese tantas persoas movilizándose socialmente como agora. Hoxe, despois de tanto tempo, hai moita xente que se suma a esa corrente pasada e manifesta que participou e que había un movemento de oposición á dictadura moi grande… Máis non era tan grande tristemente. Se tivera sido tan grande Franco non morrería na cama e a transición non sería como foi.
Na transición foron as forzas do réxime as que hexemonizaron todo o proceso de cambio, se así queremos chamalo. Foi moi importante, sí. Pero quen controlou ese proceso foi a dereita reformista e non foi a esquerda, e menos aínda os movementos sociais de oposición a ese réxime. Foron movementos decisivos sen dúbida algunha, pero digamos que a hexemonía non a levou a esquerda. En cambio, hoxe en día vivimos nunha situación distinta. Hai gran variedade de sectores sociais que están moi indignados. Por lembrar unha das palabras que nos deixou o Movemento 15-M.
Chamámoslle democracia a algo que non o é. Efectivamente vivimos nunha situación formalmente democrática pero tremendamente corrupta, podre e onde a xente non se sinte representada polas forzas políticas. E teñen moita razón para sentirse así. Estamos a vivir un momento de rebelión cívica que se canaliza dun xeito distinto ó que aconteceu hai tantos anos.
Agora a xente pode movilizarse e manifestarse sen excesivo medo a arriscar o seu traballo ou inclusive a súa vida. É certo que hai unha Lei mordaza que castiga inxustamente pero é incomparable co que pasaba na dictadura.
Por iso as expectativas de transformación son moi importantes nestes intres, a xente por fín está afrontando o que ocorre. Comeza unha etapa de optimismo. Eu neste momento son moi optimista respecto ó que se aveciña nos próximos anos.
P: Centrémonos no ámbito educativo. Foi membro do Consello Escolar de Galicia e do Consello Escolar do Estado representando ós mestres galegos durante dúas lexislaturas.
Mentres ocupou estes cargos, qué labores levou a cabo a prol dun ensino de calidade?
R: Daquela a miña presencia no Consello Escolar de Galicia mais no Consello Escolar do Estado era en representación do profesorado galego e sobre todo do cupo de representación que correspondía ós sindicatos. Eu formaba parte do Sindicato Galego do Ensino e da Investigación.
Procurei sobre todo defender os intereses da escola pública e dun ensino galego, laico, e de calidade. Participabamos nos plenarios do Consello Escolar tanto de Galicia como do Estado aportando nosas opinións, sobre todo cando chegaba o momento do informe. O famoso informe da situación na que se atopaba tanto o ensino galego como o ensino español, e aí podiamos defender en pleno as nosas posicións. Pero non só as nosas, senón as de toda a comunidade educativa. Mestres, pais e nais, estudantes, administración… é un órgano moi amplo.
En resumo,meu papel era defender os intereses da escola publica, e eso foi o que fixen.
P: Era realmente tido en conta o que os docentes e o resto da comunidade educativa aportaba?
R: Nalgúns casos si. Houbo momentos nos que o Consello Escolar do Estado tiña unha maior presencia. O Partido Socialista por exemplo, recollía con máis facilidade as propostas que presentabamos. Pero houbo outros momentos do Consello Escolar. Cando estaba en mans da dereita… só nos quedaba o recurso do pataleo no pleno e facer constar o noso voto particular.
Así é certo que ó longo da miña etapa no Consello Escolar do Estado coñecín tempos moito mais favorables á escola pública. Como cando estaba Marta Mata, que xa morreu, unha pedagoga líder nos movementos pedagoxicos en España. Ou cando estaba Dionisio Llamazares, quen tiña unha posición respecto á escola laica moi clara. Pero houbo outros momentos onde era imposible facer ver as nosas posicións.
P: Momentos similares ós que estamos a vivir agora imaxino. Cre que os gobernos son quen de mudar en cada lexislatura o modelo educativo sen consultar previamente como aconteceu coa Lomce na ensinanza primaria e secundaria, ou co modelo tres máis dous na ensinanza universitaria?
R: Vivimos nun país no que cada partido que chega ó poder quere ter a súa propia lei educativa. Creo que somos o único pais do mundo que dende que se instaurou a democracia ten una media de unha lei educativa diferente cada dous anos e medio.
É un auténtico escándalo. Polo tanto, é certo que a confrotación educativa é unha confrotación de base ideolóxica. Temos unhas forzas políticas que pensan só nos vindeiros catro anos, que pensan en termos electorais e non pensan en termos da educación que precisan os nosos fillos ou os nosos netos.
Unha lei educativa cada dous anos e medio é unha barbarie. As últimas leis ademais fixéronse sen consenso de ningún tipo. Se nos referimos ó actual ministro Wert, tanto a Lomce no ensino primario, coma o decreto tres máis dous, responden a un modelo autoritario e a un modelo de imposición a través da maioría absoluta.
Wert conta coa oposión total de toda a cámara nas Cortes Xerais. Conseguiu un compromiso inédito: todos os grupos da oposición manifestaron que no momento que o Partido Popular perda a maioría absoluta derogará tanto a lei coma o decreto, e eso amosa a soidade do PP e do ministro Wert. Que se por algo se caracterizou foi pola súa incapacidade á hora de chegar a ningún tipo de acordo con ninguén ó longo de toda esta lexislatura.
P: En 1985 fundou o Seminario Galego de Educación para a Paz (SGEP), onde e por qué nace esta iniciativa?
R: Naceu aquí en Compostela e formámolo inicialmente un pequeno grupo de profesores e profesoras. A penas dez. Daquela formabamos parte tamén do Sindicato Galego do Ensino e da Investigacion da CSTG.
O noso inicio estivo moi condicionado. Coincide no ámbito internacional coas protestas contra o intento de instalación dos Mísis Pershing en Europa contra a Unión Soviética. Todo aquilo formaba parte dun plan diabólico de Ronald Reagan que se coñeceu como a Guerra das Galaxias.
Houbo moitísimas movilizacións en Europa naquel momento. Coincide tamén co movemento pacifista de oposición á OTAN e á presenza de bases militares en España. Entón existía unha sensibilidade moi especial e no ámbito dos sindicatos de educación tiñamos unha vocación pacifista moi forte e decidimos formar un seminario permanente.
Cando creamos o SGEP non pensamos que fora durar tanto. Pensabamos que era un seminario de profesores para elaborar materiais que permitirían tratar nas aulas temas que para nós eran moi importantes e que non se trataban. A violencia, a discriminación, a pobreza, a exclusión… os dereitos humanos! Eran cuestións que sorprendentemente no sistema educativo non tiña acomodo, non ocupaban o espazo que merecían.
E así comezamos a elaborar unidades didácticas e continuamos participando en ámbitos internacionais e ata hoxe. Máis de trinta unidades didácticas publicadas, unha ducia de libros, exposicións, materiais audiovisuais… Hoxe temos unha producción importante e creo que foi moi útil e moi valorado polo profesorado que o utilizou e segue a utilizar nosos recursos didácticos nas aulas.
P: Como membro deste gran Seminario Galego de Educación para a Paz participou no Chamado pola Paz da Haia, no Foro Social Mundial e no Foro Mundial de Educación entre moitos outros.
Tiveron que ser unhas experiencias moi enriquecedoras, que destacaría de cada unha delas?
R: Son moi diferentes e ó longo de moitos anos. Dende o primeiro momento críamos que o seminario tiña que encadearse a outros movementos similares no ámbito internacional. A primeira vinculación foi co que daquela se chamaba Teachers for Peace, con sede en París. Participamos dende o primeiro momento nas súas asambleas, nas súas demandas… todas elas ían na nosa liña, na educación para á paz.
Despois houbo unha segunda participación no Chamado Pola Paz da Haia, unha organización de organizacións a nivel internacional con sede en Nueva York. Estaba dirixida por unha muller xa moi maior, Cora Weiss, que nos permitiu, por exemplo, asistir á Cumbre do Milenio no ano dousmil en Nacións Unidas, no cupo de organizacións non gubernamentais,
Para mín foi unha experencia extraordinaria. Non polo mero feito de estar alí, en Nacións Unidas, senón tamén por ter a oportunidade de contactar coas organizacións que a nivel internacional estaban defendendo os mesmos obxectivos que nós, e os Obxectivos do Milenio. Os cales logo se aprobaron pero que finalmente non se cumpriron…
Despois veu a presencia no Foro Social Mundial dende Porto Alegre, unha experiencia que vincula ó seminario con todo o movemento altermundista. De feito sigo pertencendo hoxe en día ó secretariado internacional do Foro Mundial de Educación, a sección educativa do Foro Social Mundial, un referente na idea de que outro mundo é posible.
Actualmente sigo mantendo unha vinculación con estes movementos que defenden o dereito á educación e participo nos debates, nas reflexións e tamén nas reunións que o Foro realiza. Participei practicamente, non en todos, pero si na maioría dos Foros Sociais Mundiais que se celebraron dende Porto Alegre.
Este ano vai ser celebrado a finais de marzo en Túnez. Probablemente non poda asistir porque me coincide con todo esto de Compostela Aberta, o que me vai a dificultar moito poder ir. Pero sigo tendo unha relación moi fluida, cercana e permanente co movemento altermundista.
P: Pero non se limita só a manter unha relación con ese movemento altermundista. Como educador para a paz foi vicepresidente da Conferencia Mundial para a Paz, a Sustentabilidade e o Desenvolvemento que co apoio da ONU e da UNESCO tivo lugar en Compostela en 2005. Nese marco presidiu tamén, o Congreso Mundial de Educación e Cultura de Paz coa presencia de varios premios nobel da paz…
R: Foron eventos que se celebraron aquí en Santiago e tiveron moita importancia. Son grandes eventos que teñen moita repercusión pública e que hai que preparar con moito tempo. Pero que en definitiva non son máis que pasos no camiño do traballo a favor da educación para a paz e a pacificación de conflictos. Da cultura da paz en xeral.
Cando falamos de cultura de paz, tratamos de que a xente entenda que é máis que sustituir a forza pola palabra. A cultura da paz non é so educar para á paz, para os dereitos humanos e para a democracia. É tamén a defensa do diálogo intercultural, é combatir a pobreza e a exclusión. Consolidar a paz, defender e mellorar a convivencia escolar nos colexios e institutos. Todo esto é cultura de paz e é o verdadeiramente importante. Os grandes eventos son só episodios nese traballo.
P: Gustaríame que me describise nunha frase que é para vostede a paz.
R: Bueno, é dificil contestar ó que a paz nunha frase, moi dificil. (Rí. Non ía ser fácil rematar de xeito breve). Cando eu falo cos meus alumnos póñolles un exercicio no que lles pido que definan o que eles entenden por paz, pero cunha condición: que non o fagan relacionando a paz coa guerra. Entón lles resulta absolutamente complicado.
Para a maioría da xente a paz é simplemente a ausencia de guerra. Isto é unha visión negativa da paz. En educación para a paz dende os anos sesenta con Johan Galtung e outros autores, defendemos un concepto de paz positivo. A idea de que a paz non é so a ausencia de guerra, senón que a paz ten moito que ver coa ausencia da violencia en plural. Porque as violencias son múltiples e distintas. Como a violencia estructural, que ten que ver coa inxustiza. Hai unha frase preciosa que dí “As inxustizas de hoxe, son as guerras de mañá” e ten que ver coa vulneración dos dereitos humanos.
Onde non se respetan os dereitos humanos non hai paz. Ten que ver tamén co desenvolvemento económico, cultural e persoal. Onde non hai oportunidades para que a xente teña unha vida digna, non hai paz aínda que non haxa directamente conflicto aberto…
Esta visión positiva da paz, nos leva a falar tamén en plural das paces. Eso que decíamos de pequenos de facer as paces despois dunha pelexa, porque entendíamos que as paces en plural son máis comprensibles que a paz como concepto abstracto.
A paz hai que construíla cada día e construíla antes de nada, con un mesmo. Resolver os conflictos que un ten consigo mesmo mal resoltos é o primeiro paso para facer a paz con outras moitas persoas nun ámbito máis directo. Pero tamén nun ámbito máis internacional. É dicir, cando nós falamos de paz, cremos que o primeiro paso é a autopacificación crítica, que quere decir aprender a resolver os conflictos que un ten consigo mesmo mal resoltos. E cando lle explico todo esto ós rapaces entenden que a paz non é simplemente a ausencia de guerra.
P: Digamos que pola súa gran labor a prol da educación para a paz, no ano 2010 foi nomeado Vicepresidente da Cátedra UNESCO de Cultura de Paz e Dereitos Humanos da Universidade de Santiago de Compostela (USC), en qué consiste este cargo e que simboliza para vostede?
R: A cátedra é unha institución académica que dirixe Mar Lorenzo e que ten de presidente de honra a Federico Mayor Zaragoza, quen foi Director Xeral da UNESCO durante 12 anos e que agora preside a Fundación Cultura de Paz na que eu tamén participo. Entón que o propio Federico Mayor Zaragoza me nomease, digamos, como sustituto del de vicepresidente na Cátedra… foi moi importante.
A Cátedra agrupa aproximadamente a vinte profesores catedráticos. A maioría da USC de ramas educativas moi distintas. De xornalismo, pero tamén de filosofía, de historia… da facultade de educación, de dereito… de moi diversas áreas.
E o que fundamentalmente trata é contribuir a formar ó alumnado universitario en cursos de verán. Digamos que a Cátedra UNESCO da USC é unha institución que está comezando aínda en realidade. Porque todo o proceso de constitución foi lento. Agora xa celebrou un curso de verán o ano pasado sobre dereitos humanos e este ano atreveríame a decir que vai a facer un sobre dereitos do neno aproveitando o aniversario da Convención dos Dereitos do Neno.
P: Gustaríame tratar tamén o tema de Compostela Aberta, que citou vostede antes. É certo que agora preséntase ás primarias de Compostela Aberta para porlle fin ás falcatruadas da última lexislatura do Partido Popular.
Vese con posibilidades? Cales serían seus obxectivos se Compostela Aberta conseguise derrocar ós señores das gaivotas no Concello de Santiago?
(Rimos os dous compoñentes da mesa ó unísono).
R: Vamos a ver… formo parte de Compostela Aberta dende antes do verano, cando se fixo máis latente un movemento de indignación cidadá polo desastre da última lexislatura. Á que eu chamo, a lexislatura da infamia. Unha lexislatura na que houbo tres alcaldes. Un condenado por defraudar a facenda, outro por prevaricar e un terceiro que non está lexitimado polas furnas.
Esto encheu de vergoña a moitos compostelanos, a min entre eles, porque poñía por primeira vez a Santiago de Compostela nos telexornais. Pero non para decirnos o magnifica que é esta cidade. Senón que abría os telexornais como a Marbella de Jesús Gil, entón, comezou a haber un movemento para tratar de construir unha plataforma cidadá que protestara fundamentalmente pola situación e intentara buscar unha alternativa.
Durante todos estes meses estivemos construíndo este proxecto. Elaboramos un manifesto fundacional, despois elaboramos tamén un código ético, un regulamento de primarias… fixemos unha campaña de difusión e agora mesmo estamos no proceso interno de eleccións dos que van a ser os candidatos nas próximas eleccións municipais de maio.
Hai un acordo de que vai liderar ese proxecto Martiño Noriega. A mín paréceme un candidato magnífico porque ten unha traxectoria persoal eu creo que intachable, e unha formación, experiencia e valoración política moi boa. Nas primarias o que vamos a facer é elexir as persoas que van a acompañar a Martiño.
Hai unha candidatura que él encabeza, nacida dun pacto. E logo hai tamén unha serie de persoas que nos presentamos a concelleiros de maneira independente, por libre e ó marxe dos acordos porque queremos aportar nosa experiencia.
Miña experiencia di que algo sei de educación, tamén de movementos sociais e de cultura de paz. Entón se me dixeran: cal é o teu gran obxetivo Manuel? Pois hai uns días estivo en Santiago Francesco Tonucci, un pedagogo de máximo prestixio.
Nos anos noventa publicou un libro chamado A cidade dos nenos, e agora acaba de ser editado en galego. É un proxecto político en realidade, que trata de crear unha cidade ós ollos da infancia, dos nenos e as nenas. Unha cidade na que o primeiro sexan as personas, o segundo os ciclistas, o terceiro o transporte público e en derraideiro lugar o transporte privado. Unha cidade que recupere a ledicia e o dinamismo que perdeu. Unha cidade artística e cultural como é Santiago, que recupere a ilusión, a viveza, unha cidade sostible…
(Interrúmpolle inevitablemente).
P: Agora mesmo a nivel artístico Compostela…
(Manuel non me deixa terminar tampouco, ten a verba rabia escrita na faciana).
R: Está absolutamente desmantelada. Gustaríame presentar un modelo de cidade que rompa coa corrupción, que rompa con este pasado terrible e que defenda un modelo que poña por enriba de todo ás persoas.
No referido á educación, gustaríame aportar esa Cidade dos Nenos, que soña Franceso Tonucci. Encantaríame que Santiago fose de novo unha cidade onde vexamos nenos pola rúa xogando. Onde os nenos podan ir a escola andando, onde as personas sexan o centro da vida e onde non teñamos unha cidade ocupada e violenta. Porque cando o privado invade o espazo público… se está practicando violencia estructural.
Gustaríame crear o Consello Municipal dos Nenos e as Nenas. Como xa hai nalguhas cidades, non moitas. Tamén un Consello Escolar Municipal…
Estás son algunhas ideas, pero hai outras de moita máis urxencia. Necesitamos un plan de renta básica municipal inmediata. Hai que atender precisamente á xente que está vivindo en condicións terribles.
P: Respecto ó da renta básica… un 24,3% da sociedade galega atópase neste momento en risco de pobreza e exclusión social. Gustaríame saber se no caso de que gañasen as eleccións, vostede, ou Compostela Aberta terían asinada a proposta que está levando a cabo a Rede Galega Contra a Pobreza (EAPN-Galicia).
Esta inclúe unha serie de medidas para reducir a pobreza en Galicia e dous obxectivos principais. Adicar polo menos 110 euros por habitante no ano 2016, e reducir nun 15% o total das personas que se atopan en risco de exclusión no seu concello. No caso de non acadar os resultados acordados, o candidato comprométese a dimitir.
R: Bueno, dende a miña persoa por suposto. Na Rede Galega Contra a Pobreza hai persoas grandes amigas miñas e o Seminario Galego de Educación para a Paz apoia esa rede igual que o Foro Galego da Inmigración e igual que outras organizacións das que formo parte.
Ademais está aí Xosé Cuns, un bo amigo. Nós apoiamos estas iniciativas e cando antes falaba dunha renta municipal, dunha renta basica… Referíame a unha renta universal para esas persoas que están en situación de pobreza extrema, ou en risco de exclusión. Unha renta que atenda as súas necesidades básicas e que lle permita vivir con dignidade.
Así que esta é unha medida imprescindible que debemos tomar os primeiros cen días de goberno.
P: Non sei se quere añadir algo máis, pero pola miña parte daría por rematada a entrevista, non sen un grazas de verdade, unha gran admiración por toda unha vida adicada á cultura de paz e ás persoas, e por suposto, un sorte con esta candidatura e con todas estas medidas para que as persoas gozen por fín, dunha vida digna.
R: Creo que pouco podo añadir xa… Moitas grazas a tí por esta entrevista.
***
Só me queda agradecerlle de novo tan bo trato e que me transmitise o que viviu ó longo da súa vida nunha soa tarde, e así hoxe contárvola a vós.
Por último decir, que estou segura de que a Manuel aínda lle queda moito que facer, e que vai logralo sen dúbida algunha con éxito. Grazas.
V Seminario Xornalismo Social e Cooperación Internacional 